Güncel
Şehitlerimiz
Barikat
Kültür
Tarih
Kitaplar
Dizi Yazılar
Görüşler
Linkler
Ana Sayfa
 
Arşiv
Makale Dizini
 
Sosyalist Barikat Bütün YAY-SAT Bayileri ve Kitapçılarda

 

 



1993 Newroz'unun "vatandaşın sağduyusu sayesinde" barışçıl geçtiği burjuva basınında çok yazıldı, çizildi. Aslında böylece iki yalan birarada söylenmiş oldu: Her şeyden önce, devlet terörünün bu Newroz'da geçen yıllardan herhangi bir eksiği yoktu! Newroz öncesinde başlayan yoğun gözaltılar, kentlerden köylere dek her köşede gözdağı vermek amacıyla yapılan yıldırma harekatları Newroz günlerinde de sürdü.Adana'da ölümlere dek varan saldırılar bunun kanıtıydı.
Öte yandan, bu yılın kısmi durgunluğunun nedenleri konusunda da yalan söylendi. Oysa, PKK'nın siyasi manevrasının önemini azaltmayı düşünen burjuva politikacıları ne derse desin,Cizre'den Diyarbakır'a Kürdistan'ın her köşesinde hakim olan "vatandaşın" "sağ ya da sol duyusu" değil ulusal iradenin disipliniydi
.

Bu Newroz, "ateşkes" çağrıları ve karmaşık politik manevralarla başladı. PKK'nın çağrısı genel olarak gündemi belirleyici bir siyasi etki yaratırken, iktidar odakları içinde de kararsızlıklar ve şaşkınlıklarla örülü yeni gelişmeler yarattı. Bir yandan çok resmi açıklamalarda -ki bu açıklamalar için İ. Sezgin kurban seçilmişti- "bu durum bizi ilgilendirmez, gelip pişmanlık yasasından yararlansınlar..." gibi laflar edilirken, öte yandan şu bilinen "aile gazetecileri" ortadoğuda mekik dokuyor ve hatta Jandarma Genel Komutanı'nın Irak'ta yaptığı görüşmeler sonradan açığa çıkıyordu.
Newroz, bu koşullar altında geldi ve son güne dek bir belirsizlik bütün kesimlerde hakimdi. Abdullah Öcalan dahil hiç kimse 21 Mart günü tam olarak ne olacağını kestirebilmek durumunda değildi. Resmen tek taraflı ateşkes ilan edildiği halde, TC'nin nasıl davranacağını, ne türden provakasyonların gelişebileceğini bilebilmek oldukça zordu. Genel olarak bu Newroz'un önceki yıldan daha durgun ve sakin geçeceği düşünülüyordu gerçi ama bunu tam bir kesinlikle söylemek mümkün değildi.
Sonunda olaylar bu genel düşünceyi doğruladı ve Newroz özellikle Kürdistan'da olağanüstü bir durgunlukta geçti. Gerçi bu durgunluk, sözcüğün bildiğimiz anlamından daha farklı bir durgunluktu. Kürdistan'ın her köşesinde bir gerginlik hakimdi ve devlet güçlerinin tavrı önceki yıllardan hiç farklı değildi. Özellikle Özel Tim birlikleri yine bir fırsatını bulup halkın üzerine ateş açmaya hazırdılar. Sonradan hükümet çevrelerinin "vatandaşın sağduyusu"na övgüler düzmeleri bu açıdan tam bir sahtekârlıktı. Çünkü, sözkonusu olan vatandaşın sağduyusundan çok, alınmış olan siyasi karardı ve hükümet boğucu terör ortamını dağıtmak için hiç bir şey yapmamıştı. Kaldı ki, bir çok yörede önceki yılın katliamlarının canlı anıları duruyordu ve insanlar o günleri öfkeyle ama biraz da endişeyle hatırlıyorlardı.
İçlerinde BARİKAT'ın da yer aldığı geniş basın yelpazesi tarafından izlenen bu yılki Newroz kutlamaları kısaca şöyle özetlenebilir:

DİYARBAKIR
HEP İl binasında başlayan kutlamalar, daha sonra HEP milletvekilleri Hatip Dicle, Leyla Zana ve Sedat Yurttaş'ın katılımıyla sokaklara taştı ve genişleyen halay halkaları şeklinde yayıldı. Sık sık PKK doğrultusunda sloganların atıldığı bu kutlamalar sona erdiğinde halkın bir bölümü şehit gerillaların mezarlarına ziyarete giderken, bir bölümü ise Ofis-Bağlar yönüne yürüdü ve polisin müdahalesiyle karşılaştı. Dağılan ve sonra yeniden biraraya gelen insanlar burada da "Biji Serok Apo, Biji Newroz ve Yaşasın Ulusal Meclisimiz" sloganlarını atıyordu. Ofis'teki bu gösteriye polisin müdahalesi yaralılar ve yoğun gözaltılarla sonuçlandı. Yine benzer şekilde Melik Ahmet, Bağlar-Körhat gibi semtlerde bir dizi gösteri ve kutlama gerçekleştirildi. Bu kutlamalarda da PKK'yı destekleyen sloganlar, piyesler,vb. hakimdi.

BATMAN
Batman Petrol-İş sendikasının yasal başvurusuyla düzenlenen Newroz kutlamaları çok sayıda insanın katılımıyla gerçekleşirken, şehrin özellikle İpragaz, 19 Mayıs ve Karşıyaka mahallelerinde geceden başlayan kutlamalar gündüz yoğunlaşarak sürdü.

ANTEP
Newroz Antep'te 6000 kişinin katılımıyla kutlandı.
ÖZDEP, HEP, İHD ve çeşitli sosyalist dergilerin katılımıyla organize edilen şenlik ÖZDEP yöneticilerinin ve HEP milletvekillerinin konuşmalarıyla, müzik gruplarının kürtçe şarkılarıyla sürdü. Coşkulu kitlenin sık sık sloganlar attığı gözleniyordu.
Akşam yapılan ateşli gösteriler ise gözaltıları ardından getiriyor ve gündüz gerçekleşen kutlamayı izlemekle yetinen devlet akşam gerçek tavrını ortaya koyuyordu.

BİRECİK
HEP binası önünde toplanan 500 kişilik kitlenin katıldığı gösteri halaylarla başlayıp sona erdi ve topluluk kendiliğinden dağıldı.

URFA
HEP İl binasında başlayan kutlamalar yine barışçıl ve şenlik havasındaydı. Geniş bir katılımın gerçekleştiği kutlamalar, halaylar ve türkülerle sürüp gitti, gerginliğe karşın genel atmosfer korundu.

BİSMİL
Newroz dolayısıyla halk kepenk ve kontak kapama eylemleri gerçekleştirirken, sabah 9.30 sıralarında başlayan kutlamalara yaklaşık 15 000 kişi katıldı. Dicle, Akpınar ve Bozkurt mahallelerinde gruplar halinde birleşen halk daha sonra geniş katılımlı bir yürüyüş düzenledi. Bu arada mahalle aralarında ateşler yakıldı ve halaylarla sloganlarla kutlamalar yapıldı.
Bismil'in köylerinde de benzer şekilde ateşler yakılarak Newroz kutlamaları düzenlendi. Yoğun tahriklere ve önlemlere karşın kutlamalar genellikle sakin geçti.


LİCE
Lice'de akşamdan başlayan kutlamalardan sonra, sabah şehitlerin mezarları ziyaret edildi ve kutlamalar böylece sürdürüldü. Daha sonra, bir dizi gözaltının gerçekleştiği bildirildi.


KULP
Yoğun tehditler ve devlet terörü nedeniyle bu ilçede Newroz kutlamaları yapılmadı.

HAZRO
Hazro'da da artan devlet terörü ve halkın katliamlarla tehdit edilmesi, Newroz kutlamalarını daha çok mahalle aralarına ve küçük grupların gösterilerine yöneltti. Çevre köylerde ise ateşler yakıldı ve kutlamalar barışçıl şekilde yapıldı.

ERGANİ
Ergani'de Newroz, kepenk ve kontak kapatma eylemiyle başladı. Sabahtan dağıtılmak istenen ve daha sonra başka semtlerdeki gruplarla birleşen 1000 kişilik kitle yürüyüşe geçti. Havaya ateş ederek provakasyon yaratmak isteyen polisi aşan kitle kutlamalardan sonra kendiliğinden dağıldı. Buna karşın yine de gözaltılar yaşandı.

DİCLE
Sabah ilçe merkezinde toplanan halk devlet güçleri tarafından engellenince gösteriler ara sokaklara kaydı ve yakılan ateşlerle, halaylarla sürdürüldü.


BİNGÖL
Daha önce geniş çaplı bir Newroz kutlaması planlandığı halde, devlet güçlerinin kent merkezine olağanüstü düzeyde askeri yığınak yapması üzerine bu gösteriden vazgeçildi ve sokak aralarında, köylerde daha küçük çaplı gösteriler yapıldı.

SURUÇ
Suruç'un bütün köylerinde ateşler yakılarak Newroz kutlamaları yapıldığı öğrenildi. Özellikle çevre köylerin katılımıyla Yatırtepe köyünde düzenlenen törenlerde çok sayıda insanın yer aldığı ve PKK'yı destekleyen sloganların yoğun şekilde atıldığı gözlendi.

AĞRI
Ağrı'da HEP binası önünde başlayan kutlamalarda yine sloganlar atıldı ve 60 kişi gözaltına alındı.

KIZILTEPE
Kızıltepe'de Newroz kutlamaları 20 Mart gecesi mahalle aralarında ateş ve halaylarla kutlandı. Newroz günü ise HEP'in başvurusu üzerine gerçekleşen yasal kutlamaya yaklaşık 1500 kişi katıldı. Yoğun güvenlik önlemleri altında ve gergin bir atmosferde geçen kutlama olaysız sona erdi. Fakat gerek Newroz öncesi gerek sonrası çok sayıda insanın gözaltına alındığı öğrenildi.

NUSAYBİN
TC'ninNewroz öncesi mahalle aralarında tanklarla yaptığı tehtid turları ve hizbi-kontra cinayetlerinin yoğun olduğu Nusaybin'de Newroz halkın baskıyı ve kontra cinayetlerini kepenk kapatarak protesto etmesine neden oldu.

CİZRE
Bir gün önce yoğun silah sesleriyle açılan Newroz günleri daha sonra Cizre'de tam bir devlet terörüyle devam etti. Önceki yıl Newroz'un en kanlı geçtiği yöre olan Cizre'ye büyük yığınak yapan ordu ve özel tim güçleri kenti adeta bir toplama kampına çevirdiler. İnsanların sokaklara çıkmasına ve ikili-üçlü gezinmesine bile müdahale eden devlet güçleri yoğun bir baskı atmosferi yarattı. Buna karşın yapılan gösterilerde ise 40'ın üzerinde insan gözaltına alındı. Özel Tim yine ateş açtı ve ilçeye yığılmış olan gazetecilere de sık sık hakaretlerde bulunmayı ihmal etmedi.

TUNCELİ
Tunceli'de eski top sahasında yapılan geniş gösteri türküler ve halaylarla sürdü. Daha sonra dağılan kitleye ise polis saldırdı ve yaralanmalar, gözaltılar yaşandı.

ADANA
Adana'daki Newroz kutlamaları Kürdistan illerinden daha canlı ve hareketliydi. Kentin yöneticilerinin mutlaka kan akıtmaktaki ısrarları sonuçta gerçekten ölümlere yol açtı. Yine hedef Dağlıoğlu mahallesiydi. Akşam Dağlıoğlu'nda ateşler yakılıp kutlamalar yapıldığında ilk ölü verildi.
Newroz günü ise Dağlıoğlu'na yürüyen gruplara polis saldırdı. Coplarla, sis bombalarıyla saldırı yapıldığında ikinci ölü de burada verildi. Aynı olayda bir çok da yaralı vardı. 200'ün üzerinde insan gözaltına alındı ve işkenceyle, baskıyla karşılaştı. Ayrıca Newroz çeşitli mahallelerde de ateşler yakılararak, gösterilerle kutlandı.

MERSİN
Alsancak Mahallesi ve Yenipazar Mahallesinde yoğunlaşan gösterilere binlerce kişi katıldı. "Yaşasın Newroz, Yaşasın Ulusal Meclisimiz" sloganlarının sıkça atıldığı gösteriler coşkuyla devam etti. Polisin provakasyon çabaları pek fazla işe yaramadı.

İZMİR
İzmir'de kutlamalar gece HEP'in düzenlediği şenlikle başladı ve ertesi gün çeşitli semtlerdeki gösterilerle devam etti. Özellikle Çamlık, Kadifekale, Çiğli, Eskiizmir, Yamanlar, Gediz ve Narlıbahçe semtlerinde yoğunlaşan kalabalık gruplarla halaylar çekildi, çeşitli etkinlikler sergilendi. Yine çeşitli gözaltılar yaşandı.

ANKARA
Ankara'da Newroz kutlamaları HEP il örgütünün düzenlediği etkinliklerde yoğunlaştı. HEP etkinliklerinde buluşan yüzlerce kişi sloganlarla, halaylarla Newroz'u kutladı.

İSTANBUL
İstanbul'da Newroz önceki yıl olduğu gibi bir dizi semtte yapılan gösterilerle kutlandı. Genelde gösterilerde fazla kayıp verilmezken, özellikle Sultançiftliği'nde jandarmanın saldırısıyla karşılaşıldı. Bini aşkın kitle Newroz'u kutlarken, insanları dağıtma hevesi uyanan jandarma saldırıya geçti. Devletin silah da kullandığı olaylarda 5 kişi yaralanırken, birçok insan da gözaltına alındı.

Sonuç olarak, bu yılki Newroz'un genel olarak daha durgun olduğu söylenebilir. Ama öte yandan, bu yıl için "sönük" ya da "cansız" tanımlaması yerine "durgunluk" sözcüğünü bilinçli olarak kullanmak gerekiyor. Çünkü gerçekten, sözkonusu olan şey altında öfkeyi ve hırsı saklayan bir durgunluktur. Yani TC yöneticilerinin bu yılın sakinliğine sevinmeleri için herhangi bir sebep yoktur. Bugün gözlenen şey, devletin başarısı değil doğru ya da yanlış siyasi önderliğin kararıdır.
Ateşkes kararının yerinde olup olmadığı da ancak ilerki süreçte gözlemlenebilecek bir olgudur. Bu tür kararlar ve çağrıların çok riskli olduğu bilinmektedir. Özellikle salt anlık propaganda için yapılmıyorsa ve gerçekten ciddi bir anlam içeriyorsa...
Türkiye'deki oligarşik yapı şu anda böyle bir sürece girebilecek homojenlikten oldukça yoksundur. Ayrıca, zaten mevcut kesimlerin hiçbiri de böylesi içerik taşıyan bir uzlaşmaya taraftar değildir. Bu yüzden, sözkonusu çağrılardan somut bir sonuç beklemek biraz fazla şey beklemek olacaktır. Bugünkü durumda çağrının daha çok Ulusal Hareket'in "iyi niyeti"ni vurgulama anlamı vardır ve kısa vadede (eğer Ulusal Hareket siyasi bir intihara kalkışmıyorsa) bundan fazlasını beklemek yersiz olacaktır.
Kısacası, 1993 Newroz'unun nasıl bir muhtemel gelişmenin işareti olduğu henüz karanlık bir konudur. Daha şiddetli bir savaşı mı, yoksa belli bir yumuşamayı mı arkasından getireceği bugünden kestirilmesi zor bir konudur. Bütün bunlar, siyasi önderliğin tavrından Ortadoğu'daki güç dengelerine, Türkiye oligarşisinin iç hesaplaşmalarına kadar bir dizi etkene bağlıdır.
Önümüzdeki günler, bütün bu ipuçlarının netleştiği günler olacaktır.

 

 

 

 

 

 

sbarikat@hotmail.com
barikat@barikat-lar.de
Sosyalist Barikat / Aylık Sosyalist Dergi
Yönetim Yeri: Çakırağa Mah. Abdüllatif Paşa Sk. 4/5 Aksaray-İstanbul
Telefon/Faks: (0212) 632 23 19
Adana Büro: Ali Münüf Cad. Büyük Adana İş Hanı Kat: 4/29 Adana
Tel-Fax: 0322 352 17 92