Rusya’da 18. yüzyılda gelişen en büyük, anti-feodal köylü ve Kazak isyanının önderi olan Pugaçev, Don kıyısındaki büyük bir Kazak köyü olan Ziyonev’de yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. On yedi yaşındayken Yedi Yıl Savaşları’na (1756-63) katıldı. 1768-74 Türk-Rus Savaşı’na katılan emirerleri arasında yer aldı. Savaş sonrası evine dönen Pugaçev, çok geçmeden kız kardeşinin, onun kocasının ve üç Kazağın daha Taganro’dan Terek’e kaçmalarına yardım ettiği için tutuklandı. Aralık 1771’de kaçarak, Kazakların bir atamanlık altında topladı. Katılımı güçlendirmek amacıyla Petesburg’a gitti ama Şubat 1772’de yakalandı. Pugaçev bu kez, askeri hapishanedeki muhafızları da yanına alarak kaçtı. Evine döndüğünde, Don bölgesinden kaçışı nedeniyle yeniden yakalandı. Tutukluluğu yine çok sürmedi, Çerkassk yakınlarında kaçarak isyancılara katıldı.
O dönem, ülkede toplumsal çelişkiler derinleşiyor, ayaklanma koşulları gelişiyordu. Altmışlı ve yetmişli yıllardaki savaşlar nedeniyle halkın durumu daha da kötüleşmiş ve 18. yüzyılın ikinci yarısında keskinleşerek güçlenen feodal-kölecilik koşullarında Ural’ın güneyinde Don ve Volga Kazakları arasında hoşnutsuzluk ortaya çıkmış, bütün bunların yanında ülkenin merkezinde baş gösteren veba sağlını büyük bir kargaşa yaratmıştı. Pugaçev bu arada Yayık Kazaklarının 1772’de kanla bastırılan isyanın henüz akıllardan silinmediği Saratov bölgesinde çalışmalar yaptı. Ekim 1772’de Yayık kentine geldi, burada Çarlığa karşı gelişen derin nefreti gördü. Yayık Kazaklarına kendisini Çar 3. Petro olarak tanıttı. Bu yıllarda ülkede, ölen imparator 3. Petro adını taşıyan pek çok düzmece Çar ortaya çıkmıştı. Pugaçev açısından bu, köylülerin ‘Çara olan bağımlılıklarının’ yeri biçimlerde harekete geçirilmesi yöntemiydi. Ayaklanma hazırlıklarını kendisine bağlı olarak yürüten arkadaşları Myatlikov, Şugayev, Çikezaribin, halkı isyana katılmaya ikna etmek için kendisini 3. Petro olarak tanıttığını bilmekteydiler.
Hazırladığı bildiriyle Kalmıklar ve Tatarları isyana çağıran Pugaçev, bölgedeki tüm çiftlikleri dört yüz kişilik çekirdek bir güçle dolaştı. 1773’te Orenbug üzerine yürüdüğünde 2 bin 500 kişilik küçük bir ordu toplamış olan Pugaçev Aralık ayında 30 bini bulan birlikleri ve 86 top ile tüm Pavolje ve Ural bölgesini kontrol etmekteydi. Ancak, Orenburg kuşatmasını uzun süre devam ettirmesi Çarlık için bir şanstı. Pugaçev’in Orenburg’da uğradığı büyük yenilgiye, Kazan’da ve Ural’da yenileri eklendi ve Pavolje’deki son büyük savaş bunları takip etti. Bu arada bazı Kazaklar, Çarlıkla yüklü bir para anlaşması yaptılar. İsyancı birlik komutalarından L. Tvorogov ve toplara komuta eden F. Çumakov, İ. Fegulyev ona ihanet edenlerin başında geliyordu. 8 Eylül 1774’de Vzenyah’ta yakalanan Pugaçev bir hafta sonra Yayık kentindeki Çarlık yöneticilerine teslim edildi. İki bölük ve iki top nezaretinde Simbirsk’e giden konvoyda, kafese kapatılan Pugaçev’in yanı sıra birbirlerine zincirlenmiş 200 Kazak yer alıyordu. 4 Kasım 1774’de Moskova’ya getirilen Pugaçev günlerce süren sorgulamadan sonra 10 Aralık’ta Moskova’nın Bolotnoy Alanı’nda kendisine hep bağlı kalan silah arkadaşlarıyla birlikte asıldı.
Ama bu, artık feodal imparatorluğun da suyunun ısındığı anlamına geliyordu.

(Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedi’sinden Alınmıştır)