Güncel
Şehitlerimiz
Barikat
Kültür
Tarih
Kitaplar
Dizi Yazılar
Görüşler
Linkler
Ana Sayfa
 
Arşiv
Makale Dizini


 

 

KAVRAM

"Yalnızca ücretleri düşüren adamların makinelerini kırıyorlardı; ücretleri düşürmeyenlerin makinelerine dokunulmuyordu. Dün gece bir evde, altı makineden dördünü kırdılar, ücretlerini düşürmeyen iki ustaya ait olan diğer iki makineye dokunmadılar."

Makine Kırıcılığı, Luddizm…
İşçi sınıfının tarihinde çok uzaklarda kalmış bir sayfa…
Kapitalizmin serpilme yılları… 1733'te İngiliz John Kay'in seyyar mekiği icat etmesiyle birlikte makineleşme, sanayi devrimi diye kabul edilen süreçte sıçrama yapmakta, özellikle dokumacılıkta hızlı bir makineleşme yaşanmaktadır. Serbest rekabet, yığınsal mülksüzleştirme ve proleterleştirme sanayinin gelişmesiyle ortaya çıkmakta, zanaatkarlar burjuvanın hizmetine girip, atölyeler kapandıkça fabrika sistemine girişin bir sonucu olarak daha çok iş gücüne ihtiyaç duyulmaktadır. Makineleşme ve serbest rekabetin eziciliği insanları köyden kente göçe zorlamakta ve böylelikle ihtiyaç duyulan iş gücü kaynağı ortaya çıkmaktadır. Kırlardaki yeomanlar makineleşme ve serbest rekabetin sonucunda ürettikleri iplik veya dokumayı satamamaya başlamışlardır. Kır, kentin egemenliğine boyun eğmek zorunda kalmıştır nihayetinde.
Sanayi devriminin merkezinde makine vardı. Tek aleti kullanmaya yetenekli işçi, birden fazla aletin yerini aldığı makineyle yer değiştirdi ve makinenin bir uzantısı haline geldi. Böylece emeğin vasıfsızlaştırılmasında ve yabancılaştırılmasında en önemli adım atılmıştır.
Mülksüzleşen ve işleri elinden alınan yığınların ilk tepkisi de güvencesizleştirilmelerinin nedeni olarak gördükleri makinelere karşı oldu.
Kapitalizmin manifaktür dönemindeki en önemli işçi hareketi "makine kırıcıları" böyle ortaya çıkmıştır. 1790'da ortaya çıkan hareket, 1811 - 1812'de tepe noktasına tırmanmış ve 1830'larda da sona ermiştir. Leicestershirelı bir kalfa olan Ned Ludd liderliğinde başladığı için "Luddculuk" olarak da anılır.
Aslında bu hareket, zamanlama olarak manifaktür döneminden çok sanayi kapitalizmi dönemine girer. Ancak işçi sınıfı mücadele tarihinde çok önemli bir dönüm noktası olan makine kırıcılığı doğuş nedenleri ve karakteri açısından manifaktür kapitalizmi dönemini temsil etmektedir.
Luddculuk hareketi, o dönemin en yaygın üretim alanı olan dokumacılık (tekstil) sanayinde kendini göstermiştir. Makineler zanaatkar ve işçilerin elinden hünerlerini aldıkça bu büyük bir tepkiye, makine kırıcılığı hareketine dönüşmüştür. Artık makine neredeyse, kırıcıları da oradadır.
Elbette bu hareketi değerlendirirken sadece kırıp dökme olarak anlamamak gerekiyor. Makineyi bir şeytanmışçasına karşısına alan işçilerin, makineye karşı şiddetten çok, onları mülksüzleştirip işlerini elinden alan "makinenin ardındaki gücü'' görme yetilerini de göz ardı edemeyiz. Yani bu, sadece ilkel bir ayaklanma değildi. Luddist hareket topraklardaki ipoteği kaldırma, ücret seviyesini koruma, vergileri düşürme gibi hedefleri ortaya koyuyordu.
İşçi sınıfının mücadele tarihinde önemli bir yere sahip olan bu direniş, başıboş bir hareketten çok disiplinli ve gerektiğinde de radikaldir. Ancak Luddist işçiler henüz hangi ortamda ve nasıl bir düşmana karşı mücadele edildiğinin bilincini kazanmış değillerdi. Bu dönemde gerçek bir sınıf mücadelesi henüz yoktur. İşçi sınıfı henüz doğma aşamasındadır ve Luddizm aslında çok dar meslek örgütlenmeleri olarak ortaya çıkmıştır. Ancak makineler iş niteliğini silip süpürdükçe dar meslek sınırları gittikçe anlamsızlaşmış, bunlar arasındaki rekabet gücünü yitirmiş ve sınıfın oluşumu gelişmeye başlamıştır.
Makine kırıcılığı işçi sınıfının mücadele tarihinde zanaatkarların atölyelerden çıkıp modern proletarya olması arasındaki aşamadır, bir geçiş aşamasıdır. Bu hareket artık yeni bir tarihsel mücadelenin açıldığının ilanı anlamındadır.




 


 

 

 

 

 

sbarikat07@gmail.com
Sosyalist Barikat / Aylık Sosyalist Dergi
Yönetim Yeri: Çakırağa Mah. Abdüllatif Paşa Sk. 4/5 Aksaray-İstanbul
0212 632 23 19