Okurlarımız, bir süredir sol içersinde ve ayrıca Türkiye devrimci hareketinin bazı parçalarıyla ulusal hareket arasında bir takım sürtüşme ve sorunların yaşandığını, hatta bazı hallerde bu sorunların çatışma noktasına geldiğini en azından duyum olarak biliyorlar. En son olarak İstanbul Gazi Mahallesi ve Nurtepe’de gelişen olaylar yurtsever bir kitlenin HÖC’ü hedef alan sloganlar attığı yürüyüşüyle zirveye çıkmış ve daha sonra da basın açıklamaları, yazılar, tartışmalar birbirini izlemişti. Sonuçta, dergimizin baskıya verildiği sıralarda aralarında Sosyalist Barikat’ın da bulunduğu devrimci, demokrat güçlerin katkılarıyla bu sorun en azından diyalog yoluyla çözümlenme aşamasına girmiş gibi görünüyor. Çözümlenebilir ya da çözümlenemez, Sosyalist Barikat bu konudaki yapıcı katkısını ortaya koymak ve elinden geleni yapmakla yükümlüdür ve öyle de yapmaktadır. Geleneğimizi az çok tanıyan herkes bu konulardaki tutumumuzu da bilmektedir. Sorunu araştırmakla görevlendirilmiş komisyona yönelik önerilerimiz okunduğunda Sosyalist Barikat’ın nasıl bir yaklaşım içinde olduğu anlaşılacaktır.
Dolayısıyla burada, söz konusu soruna ilişkin olarak saatler ve günler süren uzun toplantı süreçlerini, bu toplantılarda kimin ne dediğini, vb. uzun uzun anlatmak düşüncesinde değiliz. Dahası, özel olarak bu sorun üzerine de yazmayacağız. Ama bu güncelliğin ötesine geçerek genel olarak sol-içi çatışma denilen olgunun kendisi üzerine bir şeyler söylemekte yarar var; çünkü siyasal süreçleri izleyenlerin hatırlayacağı gibi son zamanlarda benzeri türden başka sürtüşme ve çatışmalar da gerçekleşmiş ve kimi kez gerçekten vahim noktalara gelindiği olmuştur. Nakliyat-İş ve Tüm-Tis sendikaları üzerinden halen devam eden EMEP-Devrimci Mücadele çatışmasında şimdiye dek üç işçinin öldüğü ve birçok kişinin yaralandığı bilinmektedir. Keza Dersim’de MKP’nin yurtseverlerin sahiplendiği bazı insanları öldürmesinin ardından HPG’nin bazı MKP gerillalarını yaraladığı da bir başka gerçektir. Ama hepsi bu kadar değil; bunların dışında da yerellerde ve okullarda zaman zaman sol hareketler arasında çok fazla kamuoyuna yansımayan gerilimler ve olaylar da yaşanmaktadır. Kamuoyuna mal olacak kadar büyümemiş olmaları, bu olayların önemsizliği anlamına gelmemektedir; çünkü çoğu kez bir tarafın sağduyusu sonucunda vahim noktalara ulaşmayan bu olaylar da kendi içlerinde ciddi çatışma potansiyeli barındırmaktadır.
Şüphesiz bütün bunlar, yalnızca günümüze özgü şeyler değildir. Bu coğrafyada devrimci hareketler arasında daha önceki süreçlerde de çeşitli çatışmalar yaşanmış ve doğrusu şimdiki olaylarla kıyaslanırsa çok daha acı verici sonuçların ortaya çıktığı olmuştur. Dolayısıyla bugünkü durumun çok özgün bir yanının olmadığı, hatta olayların geçmişe göre daha “hafif” atlatıldığı söylenebilir. Salt fiziki kayıplar açısından belki bu doğrudur. Ama bize göre yine de bugün olup bitenlerin geçmişten farklı ve daha sıkıntı verici bir yanı var: Sözünü ettiğimiz geçmiş, özel olarak da 1970’ler, her şeye karşın devrimci hareketin ve genel olarak toplumsal muhalefetin yükseldiği yıllardır. Politik hareketlerin kendilerine göre iddialarının ve pratiklerinin bulunduğu, bu iddia ve pratiklerin altının az çok dolu olduğu yıllardır. Durumun böyle olması herhangi bir şeyi bağışlatmıyor ya da daha anlaşılabilir hale getirmiyor; esas olarak benmerkezci-hegemonyacı anlayışlardan kaynaklanan solun bu en kötü geleneği en çok acı olaya bu dönemde sebep olmuştur. Ama işte sorun da tam buradadır; geçmişte trajedi olan şeyin, günümüzde giderek bir traji-komediye dönüşmesi... Biraz buruk bir komedi; çünkü böylece hem zaman zaman ölümlü olaylar olabiliyor hem de daha önemlisi esasen zaten çok gerilemiş ve daralmış olan sol potansiyel, bu vesileyle biraz daha gerilemiş ve daralmış oluyor. Yani bir zamanlar A mahallesinde X hareketinin etkin olduğu söylendiğinde, bunun az çok somut, az çok gerçeğe bağlı bir veri olduğu bilinirken, şimdi 300-400 bin nüfusu olan kocaman ilçelerde yüzleri aşmayan ufuk çizgisiyle yürünmekte ve böyle bir noktada zarar miktarı daha da büyümektedir. Aynı şey okullar için de geçerlidir; sayıları onbinlerle ifade edilen öğrenci kitlelerinin içinde bugün oldukça zayıf bir konumda olan sol hareket, gücünü ve etkisini büyütmek yerine iç çatışmalar içinde boğulduğunda daha da olumsuz bir noktaya itilmektedir.
Sorun elbette ki sayılarla ilgili değildir; yüzlerle ifade edilen kitlesellikleri hiçbir biçimde küçümsüyor değiliz, tersine her küçük ilişkinin bile bu dönemde önemli olduğunu biliyoruz; asıl sorun sayılarla değil ufukla ilgilidir. Ama sayıların daralması, zamanla ufukları da daraltmakta ve bugünkü zayıf durum, üstüne basılıp sıçranacak bir zemin gibi değil de, büyük bir marifetmiş gibi algılanmaktadır. Milyonlarca emekçiye ulaşma, onları bir devrim yürüyüşü için harekete geçirme gibi devasa görevlerle karşı karşıya olan devrimci hareket sınırlı yerelliklerde ve nüfusun sınırlı kesimlerindeki mevcut ilişkilerini muhafaza etmeyi ve abartarak sunmayı bu görevlerin yerine geçirmektedir.
Asıl sorun tam da buradadır. Geçmişte yaşanan sol içi çatışmaların nedenleri olarak sayılabilecek benmerkezcilik, hegemonyacılık, uluslararası siyasal kastların kemikleştirici etkileri, vb.nin yanına günümüzde artık yukarıda sözünü ettiğimiz ufuk ve iddia kaybı da eklenmiş durumdadır. Çünkü kendinizi devasa bir görevin önünde görüyorsanız eğer, o zaman bütün diğer sorunlar gözünüzde küçülür; ve bunun tersi geçerliyse her ufak sorunu büyütüp giderek onlarla uğraşmayı bir politik yaşam biçimi haline getirirsiniz.
Türkiye devrimci hareketinin son 10 yılı bunun tanığıdır. 2002 Mayıs’ında söylenmiş olan şu sözler hiç de abartılı değildir: “Legal sol partilerde yoğunlaşan liberal sol eğilim dünyadaki değişim tablosunu şu ya da bu düzeyde görmekle birlikte bunun karşısındaki konumlanışı, politik söylemlerindeki tüm farklılıklara karşın sistem içidir, devrimci değişim çizgisinden, devrimin örgütlendirilmesini güncel bir mesele olarak ele almaktan uzaktır. Dogmatik sol ise çoğu durumda mevcut düşüşü anlamak ve sorgulamaktan dahi uzaktır. Bütünlüklü bir sorgulama, yenilenme ve atılım yaklaşımından uzak, bugünkü düşüşü konjonktürel nedenlere ve kimi parça sorunlara (örgütsel, kadrosal, siyasal vb.) bağlama, çözümü de bu noktalarda arama anlayışı egemen durumdadır. Bu durum, hem liberal sol eğilimlerin, hem de dogmatik sol hareketlerin hayat karşısında her yönlü çözülmesini, kapalı devre içe dönük politika yapar hale gelmesini, cemaatleşme eğiliminin gelişmesini, iç ilişkilerde ve dışındaki dünya ile ilişkilerde dejenerasyonu, sistemin toplumsal ilişkilerde yarattığı çürüme ve etik bozulma eğilimlerinin hareketlerin iç yaşamlarına ve politika yapış tarzlarına da güçlü biçimde sızmasını, mülkiyetçi bir örgüt anlayışını ve dışa bakışı beraberinde getirmiştir.” (Tek Yol Devrimci Yenilenme Tek Yol Devrim, SB, 1. sayı)
Gerçekten de 90’lar sonrası süreç, yalnızca bir fiziki gerileme, prestij ve itibar yitimi tablosu değildir; bu süreç aynı zamanda bir perspektif ve iddia kaybı anlamına da gelmiştir. Bunu yalnızca kendini legalizm yoluyla açıkça ortaya koyan örnekler üzerinden tartışmak genelde tercih edilen bir şeydir ama yeterli değildir. Örneğin, mevcut sol çerçevenin dar ve ufuksuz olduğunu öne sürerek “yeni bir tarz” yaratmak istediğini söyleyen ÖDP’nin çıkış ve düşüşünden söz etmekle yetinirsek, bu tek başına anlamlı değildir. Benzeri legalleşme, sağa kayma, devrim ufkundan kopma eğilimlerinden ve Kürt ulusal hareketinin yaşadığı kırılmadan da aynı biçimde söz edilebilir, ama yine de böylece sorunun yarısına değinilmiş olur. Çünkü geriye kalan geniş devrimci yelpaze de bu zaaftan uzakta kalmış değildir. Bu yapıların çoğunun net vurgularla devrimden söz ediyor olmaları, hatta silahlı aksiyonlar gerçekleştirmeleri de bu zaafı ortadan kaldıran bir şey değildir.
Burada, sadece legalizm ve sağcılıktan değil, daha derin bir şeyden söz ediyoruz. Daha doğrusu, zaman içersinde “sağa kayma” kavramının da, “solda durma” kavramının da bir deformasyona uğradığını, aradaki sınır çizgilerinde erimeler olduğunu söylüyoruz. Bu anlamda 2000’lerin başında ne illegalite sadece “güvenlik” sorunudur, ne de örneğin silahlı mücadale basit bir yöntemden ibarettir. Bütün bu kavramlar, artık nasıl bir perspektifle, nasıl bir bütünlük içinde ele alındıklarına göre değerlendirilebilirler.
Genel bir bakış açısıyla bakarsak, sonuçta sınıfın ve emekçi halk kitlelerinin devasa nüfusuyla kıyaslandığında şimdilik kimse belli bir boy sırasını aşabilme başarısını göstermiş değildir ve sürecin bu noktasında sözler, kavramlar, eleştiriler, iddialar ve ufuk çizgileri ciddi bir kırılmaya uğrayarak deforme olmakta, kendi gerçek anlamlarından uzaklaşmaktadırlar.
Bu “düşük yoğunluklu”, “rölantiye” alınmış durumun politik keskinlikle, kanrevan dergi manşetleriyle örtülmeye çalışıldığı her durumda ise sonuç, erken yorulan ve küskünlükle düzen cephesine savrulan insanlar olmaktadır. Herhangi bir sıçramaya ya da ciddi bir sıçrama programına tanık olunmadan geçirilen yıllar, şampiyonluk hedefi olmayan orta karar bir takım gibi oynanan oyun, dergi manşetiyle sokaktaki emekçilerin yaşamı arasındaki açının kanattığı yaralar, kapalı devre coşkularla hayatın durgunluğunun fena halde çelişiyor olması, vb. vb. hiç küçümsenmeyecek bir sempatizan ve hatta kadro kaybının temellerini oluşturmaktadır. Bundan daha kötüsü ise, söz konusu insanların resmen kaybolmamaları ama bunun yerine durdukları yerde bir şekilsizleşmeye uğramalarıdır. Katlanılabilir bir muhalefet çizgisini aşamayan, aşmak için ortaya ciddi bir plan koyamayan sol, her adımda bu bereketli toprakların insanlarını içine almakta ama çok da uzun olmayan bir süre sonra, belli bir yorgunlukla birlikte geri vermektedir.
Mesele bugünle ilgili değildir. Bu bereketli topraklar üzerinde politik varlığın devam ettirilmesi de zor değildir. Zor olan, sorun olan, yarınla ilgilidir. Yarın ne yapacağın ve nereye varmak istediğinle, buna ilişkin planınla ilgilidir. Boy sırasından bir adım öne çıkmak, oligarşinin katlanılabilir bulduğu çizgiyi zorlamak, politik mozayiğin “normal” bir parçası olmaktan kurtulmak, emekçilerin gerçekten sesi ve umudu olabilmek için nasıl bir stratejik plana sahip olduğun önemlidir.
Eğer bunlara sahip değilsen ve daha önemlisi bu eksikliği farketmiyor ya da üstünü süslü laflarla örtmek istiyorsan, varacağın yer, bir içine çökme durumudur. İçine çökme halinin çoğu kez kesin olan dışavurum biçimi ise yoğun bir hırçınlık, çevreyle sürtüşme ve çatışmadan başkası değildir. Oligarşi karşısında iktidar alternatifi olma ufkunu yitirenler doğal olarak sol içinde iktidar olma arayışı içine girerler. Ve bu giderek bir yaşam biçimi, mevcudu korumanın bir yolu haline gelir. Böylece mevcut bir ölçüde ve bir zaman için korunabilir; ama bu aslında güç yitimi gibi görünmeyen bir güç yitimidir.
Oysa, daha önce söylediğimiz gibi, kendilerini devasa bir örgütlenme ve devrim yürüyüşü görevinin önünde görenler, çevrelerindeki sol ve devrimci güçlerin faaliyetlerini engelleme ile değil önlerindeki emperyalizm ve oligarşiyle mücadelenin somut görevleriyle, o görevlerin hedef kitlesiyle uğraşırlar. Böyle bir devrimci iddiaya ve perspektife sahip olanlar, kendileriyle yarışırlar, kendi hatalarıyla çatışırlar ve kendi çalışma alanları ve kurumları arasında bir rekabet yaşarlar.
Sosyalist Barikat’ın yayın hayatının başından beri ısrarla sol içi polemiklerden uzak durması, kimseyle didişmeden kendisini, kendi çizgisini ifade etme görevini önüne koyması rastlantı değildir. Bu bir çekinme hali de değildir.Tersine kaybettiğini kaybettiği yerde arama tavrının, bilincinin ifadesidir. Sol ve devrimciler oligarşiyle mücadelede kaybetmektedir. Kazanılması gereken yerde orasıdır. Bu nedenle Sosyalist Barikat dışındaki solu değil, emperyalizmi ve oligarşiyi hedef tahtasına çakmıştır.
Sosyalist Barikat, herhangi bir eleştiri ve polemik halinde de bir didişme ve çatışma mantığını yanına yaklaştırmaz. Hele hele devrimci ve demokratik cephe içersindeki herhangi bir güce sözlü ya da fiziki biçimde yönelmeyi aklına getirmez. Yalnızca bugün değil, devrim yürüyüşümüzün en gelişkin noktalara varacağı aşamalarda da bu ilke bir politik kültür olarak davranışlarımıza rehberlik edecektir.
Bunun çok net ve somut bir nedeni var: Biz, artık bunu daha büyük bir güven duygusuyla söyleyebiliriz, bir iddia ve perspektife sahibiz. Tarihin cilvelerini tabii ki önceden bilmek mümkün olmayabilir ama çok net bir planımız var: Gelişeceğiz, sıçrayacağız ve bu topraklar, daha önce ancak 1971’de tanık olduğu bir atılımı yeniden görecek. Bizim bundan başka bir derdimiz yok. Biz kendimize karşı acımasız ve sertiz. Biz herhangi bir taktik süreci tartışırken örneğin, orada başkalarının yaptığı ettikleri, yanlışları, vb. bu tartışmanın ancak yüzde birini oluşturur, geriye kalan yüzde doksan dokuzluk zamanı kendimize, kendi eksikliklerimize acımasızca yönelttiğimiz eleştirilere ayırırız.
Bizim derdimiz kendimizledir. Ziyan ettiğimiz her küçük olanak, devrim için harcanmamış her saniye, ulaşılamayan her ilişki, çalışma için değil boşa gitmiş her kuruş, kötü örgütlenmiş her eylem, bizim asıl ve gerçek derdimizdir. Biz kendimizle kavgalıyız ve böyle bir kavgaya sahip olanlar başkasıyla uğraşmaz. Bu bir yaşam biçimidir, siyasal yaşamı algılama biçimidir, siyasal bir kültürdür. Kendi yolumuzda yürürüz, yürüdüğü yolun doğruluğuna inanmak bir özsaygı ve güven sorunudur. Ama öte yandan, her stratejik kurgulama ve programın hayatın pratiğinde kanıtlanmaya ihtiyaç duyduğunu biliriz. Ve bu başka iddia sahiplerine, başka yürüyüşçülere olan saygımızın, megolaman bir çizgiden uzaklığımızın temelidir. Tam da bu nedenden ötürü, politik amaçları için eliyle bir çöpü bir yerden bir yere koyan herhangi bir insana saygısızca yaklaşmak, onu bilerek incitmek aklımızın ucundan geçmez.
Su birikintisi değil, nehir olmak. akarsu olmak. Bizim derdimiz budur.
Halk deyimleri bazen ne kadar da yerine oturuyor: Akan su kir tutmaz...