Yukarıdaki fotoğraf ilk bakışta çok basit görünüyor sanki. Bir binanın terasından havalanan bir helikopter, kenarlarda elde silah koruma görev yapan askerler, vs. vs...
Ama görüntüye aldanmamak gerek; her şey o kadar da basit değil. Sözkonusu bina Güney Vietnam’ın başkenti Saygon’daki ABD büyükelçiliğidir. Tarih 30 Nisan 1975 ve kahraman Vietnam halkının nihai ayaklanmasının zafere ulaştığı gündeyiz. Elçilik terasına inip kalkan helikopterler Vietnam’daki en son Amerikan ajanlarını, elçilik görevlilerini toparlayıp kaçırıyor. Hepsi de panik içersinde, bir an önce helikoptere binip Vietnam halkının öfkesinden kurtulmak istiyorlar.
Fotoğrafta görülmüyor; ama aşağıda, avluda, helikopterlerle binmek için yalvarıp duran başkaları da var: Güney Vietnam’ın işbirlikçi, vatan haini yöneticileri, işkenceci polis müdürleri ve aileleri... Çok sonraları, NTV’de de yayınlanan bir belgeselde, bu en son “kaçış operasyonu”nu yöneten Amerikan yüzbaşısı, ıkına sıkına açıklayacaktı: “Onlara söz vermiştik evet, ama helikopterlerde yer kalmamıştı ve zamanımız da yoktu. Açıkçası onları oyaladık, kandırdık. En son havalandığımızda, bize bakan gözlerindeki ifadeyi unutamam; sözlerimize inanmamışlardı ama yine de bir umut diye bekliyorlardı.”
Köpekliğin sonu! Hizmet ettiğin efendiler, seni tekmeleyip itiyor! Onurlarını satılığa çıkaranlar, onursuzluk içinde ölürler! Kural böyle!
Tablonun bir yanı bu. Diğer yanda ise, onlarca yıllık mücadelesini zafere ulaştırmış bir halkın bayram sevinci var.
1975’in Mart ayında toplanan Vietnam İşçi Partisi Merkez Komitesi, Saygon’a karşı en son saldırının başlatılması kararını almıştı. O güne dek zaten işbirlikçi ordu ve ABD kuvvetlerinin beli kırılmış, bütün direnç noktalarını yitirmişlerdi. Saygon’da ise binlerce yurtseverden oluşan gizli eylem hücreleri son talimatları beklemekteydi. Vietnam Halk Ordusu’nun 19 Nisan’da başlattığı nihai saldırıya Ho Chi Minh harekatı adı verildi. Güney’in işbirlikçileri hala komünistlerin ezilmek üzere olduğundan söz edip duruyorlar ama bir yandan da toplamı 10 tonu bulan altın ve gümüşleri ülkeden kaçırmayı ihmal etmiyorlardı.
29 Nisan’da Vietnam Halk Ordusu birlikleri bütün yönlerden birden Saygon’a akmaya başlamıştı. Bu arada kent halkı ayaklanmış bütün stratejik noktaları, sanayi kuruluşlarını, haberleşme hatlarını koruma altına almıştı bile. Milisler her köşede işbirlikçilerin direniş noktalarını temizliyor, sabotajcıları tutuklayıp şehri koruyordu.
30 Nisan’da Saygon düştü... Vietnam halkının onuru ve gözbebeği kahraman halk ordusu, 1 Mayıs 1975 günü, tam da işçi sınıfının birlik ve mücadele gününde sevinç çığlıkları ve gözyaşları içinde şehre giriyor, böylece Vietnam çifte bayram yapıyordu.
Nazım’ın “çok şükür, çok şükür bugünü de gördüm” dediği buydu işte. “Küçük bir halk, büyük bir emperyalist orduyu yenebilir” diyordu Ho Chi Minh. Söylediği oldu.
Utanç ve rezillik içinde helikopterlere binmek için birbirlerini ezenler ise yine onlardı: Halk düşmanları ve emperyalistler...