“Yoldaşlar, tüm dünyanın emekçileri yiğit Paris Komünü’nün ayaklanmasını trajik sonunu anarken biz de Yakov Mihailoviç Sverdlov’u toprağa vermek üzere kederli bir ödevle yüz yüzeyiz. Mücadelelerimiz ve zaferlerimizin akışı içinde proleter devriminin en derin ve en önemli çizgilerini en bütünsel ve başka herkesten daha tam olarak ifade etmek Sverdlov yoldaşa nasip oldu. Onun proleter devriminin rehberi olarak değeri, devrim davasına sınırsız bağlılığından çok bu özelliğinde yatmaktadır...” (V.İ.Lenin)

Bütün devrimlere iyi örgütçüler önderlik eder. Devrimci mücadelenin başarısı, sadece ideoloji ve politikalarının doğruluğu değil aynı zamanda onu yürüten öznelerin örgütçü yeteneğine de bağlıdır.
Yakov Mihayloviç Sverdlov 23 Mayıs 1885’te yahudi bir oyma ustasının oğlu olarak Nijni-Novgorod’da doğdu. Sverdlov çocukluğunu ve ilk gençlik yıllarını burada geçirdi. Onun profosyonel devrimci ve Bolşevik olarak gelişmesi burada başladı. Oldukça erken yaşta sefaleti öğrendi. Küçük yaşta dünyada haksızlığın hakim olduğunu, zenginlerin her şeye sahip olduğunu, buna karşın halkın çoğunluğunun onlar için çalıştığını ve hiçbir şeye sahip olmadığını gördü. Bu dönemde lisedeki fırsat eşitsizliği vb. sorunlardan kaynaklı okulu bıraktı. Henüz on beş yaşında bile değilken illegal mücadeleden haberdar oldu.
İlerleyen günlerde hayatını değiştirecek olan sosyal demokrat eczacı kalfası ile tanıştı. Bu tanışma Karavino semtinde oldu. Sverdlov bir arkadaşı ile birlikte 1901 yılında, sosyal demokratların illegal Nijni Novgorod örgütünün üyesi oldu. Sverdlov işçi sınıfının olduğu fabrikalarda, meydanlarda ajitatör ve propagandacı olarak çalışma yürüterek, gizli matbaalar kurarak birçok bölgenin örgütleyicisi oldu.
1903’e kadar üç kez tutuklandı ve serbest bırakıldı. 1904 yılında Nijni-Novgorod’u terk etti ve profesyonel devrimciliğe ilk adımını attı.
1905’te yirmi yaşındayken büyük bir işçi havzası olan Ural’da Merkez Komite temsilcisi olarak çalışmaya başladı. Bu bölgede aynı anda birçok noktada çalışma yürütüyor, insanları ajijatör olarak eğitiyor, çekirdek birimler oluşturuyor, Bolşevik Parti’nin inşasında ciddi örgütsel çalışmalar yürütüyordu. İşçiler arasındaki saygınlığı, sahiplenilmesi onlara olan yaklaşımının bir sonucuydu. 1906 Haziranı’nda da tutuklanarak üç yıl hapis cezası aldı.
Sverdlov, artık Ural Parti Örgütü’nün yöneticisidir. 1906’da tutuklanıp cazaevine gönderildiğinde örgütsel çalışmasına devam etmiş ve burada uzman kadroların yetiştirildiği “cezaevi üniversitesini” kurmuştur. 1909’da serbest bırakıldığında dışarıdaki mücadelesine kaldığı yerden devam etti. Fakat Sverdlov özgürlüğün tadını fazla yaşayamadan, tekrar tutuklanıp sürgüne gönderildi. Burada birkaç kez başarısız firar girişimleri oldu. Bir keresinde saatlerce buz kaplı suların içinde kaldığı için az daha donuyordu.
1912’de sürgündeyken Tüm Rusya altıncı konferansında (Ocak 1912) Merkez Komite üyeliğine atandı. Bu arada Rusya’daki pratik işleri yapmakla yükümlü olan merkez komite Rusya Bürosu’nun da üyesi oldu. Sverdlov, 1917’ye kadar yaşamının büyük çoğunluğunu sürgünde geçirdi.
1917 Ekim Devrimi’nin ardından Sovyetler’in yönetim organı olan Tüm Rusya Merkez Yürütme Komitesi büyük bir işleve sahipti. O, tüm ülkede proleter devlet iktidarını örgütlemek ve inşa etmekle yükümlüydü. Merkez Komite bu görev için (21 Kasım 1917) Sverdlov’u seçti. Tüm Rusya Merkez Yürütme Komitesi başkanlığındaki Sverdlov muazzam örgütçülük yeteneği ile bir çok sorunun üstesinden gelmiştir. O dönemin en kritik tartışmalarında Merkez Komite’de zaman zaman azınlıkta kalan Lenin’in istikrarlı bir destekçisi oldu. Ağustos ayında Merkez Komite bünyesinde kurulan örgütlenme bürosunun başına getirildi; ayrıca Djerzinski ile birlikte Merkez Komite Askeri Komisyonunu oluşturuyordu.
Ortaya çıkan devasa sorunların çözümü için atanacak kadroların niteliklerini iyi bildiğinden bu atamaları başarıyla yerine getirmiştir.
Hayatını devrime adamış olan Sverdlov yakalandığı grip hastalığına yenik düştü. Sverdlov yoldaş, “Göğsümde kalbim çarptığı müddetçe, damarlarımda kan aktığı müddetçe mücadele edeceğim” sözünü tutmuş ve yaşamını son dakikasına kadar partiye adamıştır. Yakov Mihayloviç Sverdlov, 18 Mart 1919 yılında onbinlerce proleterin katıldığı cenaze töreniyle Moskova’da sonsuzluğa uğurlandı.