agency of solidarity
information’da gazetecilik yapan Jacob Quintanilla’nın bu haber-yazısının özel askeri şirketler konusuna bir örnek teşkil etmesi
bakımından önemli olduğunu düşünüyoruz. Kaynak: Americas.or

ABD’de milyonlarca insan, 2003 Mart’ında Irak’lı askerlerce tutsak alınan er Jessica Lynch’ın öyküsüyle ayağa kalktı. Kurtulduktan birkaç gün sonra Batı Virginia’daki evine ABD’nin Irak halkının özgürlüğü için verdiği savaşın bir ikonu ve kadın kahramanı olarak dönecekti.
Buna karşın ABD’de çok az insan Thomas Howes, Marc Gonsalves ya da Keith Stansell’in isimlerini duymuştur. Bu üç ABD vatandaşı yaklaşık 16 ay önce FARC gerilleleri tarafından tutsak edildiler ve o zamandan beri hayatlarını Kolombiya ormanlarında tutsak olarak sürdürüyorlar .
Bu üç tutsağın durumunun göreli gizliliği şaşırtıcı değil. Onlar ABD ordusunun resmi üyeleri değildi. Fakat Afganistan ve Kolombiya’da uyuşturucuya karşı savaşta ABD State Department (ABD’nin dış politikasının uygulanması amacıyla çeşitli “sivil” organizasyonları ve bu arada özel şirketleri devreye sokma aracı olan kurumu-s.b.)’ına hizmet sağlayan, özel bir işletme olan Northrop Grumman’ın iki yan kuruluşu için çalışan taşeronlardı. Küçük uçakları güney Kolombiya’da Caquetà Eyaleti üzerinde uçarken 13 Şubat 2003’te düşürüldü.
“Medyanın Jessica Lynch olayına ayırdığı etkileyici yer/zaman ile Kolombiya’da tutsaklıkta aylar geçiren bu üç adama ayırdığı yer/zaman birbirinden oldukça farklı.” diyor Corporate Warriors (Özel Askeri Şirketler) kitabının yazarı ve Brookings Enstitüsü düşünce havuzu (think tank) analisti Peter Singer. “Bu, hükümetlerin neden özel müteahhitler (taşeronlar) kullandığının en açık nedenlerinden birine örnektir, çünkü bir şeyler ters gittiğinde hiçbir manşet olmaz” diye açıklıyor Singer.
Kolombiya’da uyuşturucu karşıtı programlarda çalışan ABD’li sivillerin sayısı son iki yılda iki katına çıktı. Temmuz 2000’de Kolombiya Planı için ayrılacak fon onaylandığında ABD meclisi, Kolombiya Planını “destekleyecek” sivil müteahhitlerin (taşeronların) ve askerlerin sayısını belirledi. Fakat taşeronların “mükemmel” performansı açısından, bu yıl mayıs ayında Washington ülkedeki ABD askerlerinin sayısını 400’den 500’e yükseltmeye ve özel taşeronların sayısını ise bir miktar azaltmaya karar verdi. Kolombiya’daki ABD varlığındaki bu niteliksel sıçrama oldukça açık.
Andean bölgesinde, kimileri Washington’daki güç çevrelerine samimiyetle bağlı, çeşitli özel askeri şirketler, ABD hükümeti için çalışıyorlar (Lockheed Martin, ARINC, Northrop Grumman, MPRI...), fakat sadece iş hacmi açısından DynCorp, karakteristik bir örnektir.
DynCorp elemanları, koka tarlalarını ortadan kaldırır, State Department için helikopterler ve uçaklar yönetir, alternatif gelişme programları organize eder, uçakları tamir eder ve Kolombiya Savunma Bakanlığı için istihbarat bilgileri toplar. Bu küçük ABD ordusu, aynı zamanda, Kolombiya’daki savaşı sürdürmek için idari personel dahil, pilotlar, teknisyenler ve hemen her türlü gerekli personel temin eder.
DynCorp Aerospace Technologies, işinin %98’inden fazlasını kapsayan 37’den fazla ülke çapındaki acentayla anlaşmalara sahip. 2001’de şirket Kolombiya, Bolivya ve Peru’da koka yok etme işlemleri için State Department’la 600 milyon dolarlık bir anlaşma imzaladı.
DynCorp tüm dünyada rekor genişlikte operasyonlara sahip. Kolombiya’da, Peter Singer’a göre, şirket çalışanları “kavga eğilimli ve küstah” ünvanını kazanmış durumdalar.
Bu “uzmanlar”ın manevi karakteri görevlerini yerine getirirken çok fazla sorun yaratmıyor; bununla birlikte, onlara karşı yapılan suçlamalar sorun yaratıyor, özellikle de Balkan Savaşı sırasındaki suçlamalar, bu şirketin çeşitli çalışanları Bosna’da bir fuhuş trafiği skandalına, azınlıkların fuhuşa zorlanması ve illegal ordu trafiğine bulaştırılmışlardı.
DynCorp Afganistan’da da pastadan payını aldı. Bu savaş boyunca, CIA bazı Predator uçaklarının uçuşlarını kısmen özel taşeronların yönetimine verdi. Fakat çatışma “resmi” olarak sona erdikten hemen sonra, aynı zamanda başkanlık uçağı, Air Force One’ın bakımıyla da görevlendirilmiş olan DynCorp’a Afgan Başkan Hamit Karzai’nin kişisel koruması için ve Yeşil Bereliler ülkeyi terk ettikten sonra Afgan Ordusunu eğitmek için iki anlaşma imzalatıldı. Şirket aynı zamanda iş için Mezopotamya’ya da gitti: Irak’taki polisi eğitmek için milyonları cebe indirecek.
Kolombiya’daki askeri personelin yerine taşeronların kullanımının uzatılması, ABD’deki çok az insanın ülkelerinin Andean’daki varlık düzeyinden haberdar olacağı anlamına geliyor ve oradaki varlığın artırılması -Kolombiya’nın İsrail ve Mısır’dan sonra ABD’den askeri yardım alan üçüncü büyük müşteri olduğunu da gözönünde bulundurursak- açıkça gösteriyor ki, enerji sektöründe olduğu gibi çok yönlü askeri işler Kolombiya’da çok kârlı ve multimilyon dolarları Bush yönetiminin cebine akıtıyor.

Savunmanın Özelleştirilmesi
“Özel askeri şirketler” tarafından yönetilen ve Pentagon tarafından finanse edilen bu “gizli savaş”, halka ait kaynaklarla özel sektörler arasında bir çatışmayı kışkırtıyor. Bugün savunma bütçesinin %48’den fazlası, özel şirketler arasında dağıtılıyor, ki ABD vergi gelirlerinin bu anonim şirketlere doğrudan transferi anlamına geliyor.
Bir yıldan fazla bir zamandan sonra, FARC tarafında esir alınan Northrop Grumman’ın üç çalışanının aileleri hala ne olduğuna dair tam bir açıklama alamadıklarını söylüyorlar. Aileler müzakereler yapılmasını talep ediyorlar. Krizin çözümü için para ödülü ve tutsakların bırakılmasına yardım edecek bilgi karşılığında ABD’ye vize imkanı önermesine rağmen, Washington kendi terörist örgütler listesindeki bir gerilla grubuyla müzakere yapmayı reddediyor.
ABD liderlerinin özel taşeronlar kullanımına dair değerlendirmeler, Kolombiya’daki çatışmada yoğun bir resmi varlığı çevreleyen politik risklerin benzer bir tehlikede resmi istihbarat güçleri yerine taşeronların kullanımını tercih edilebilir kıldığını söylüyor. Taşeronlar için katı davranış kuralları söz konusu değil ve onların ölümü ya da tutsak edilmeleri halkın dikkatini büyük oranda çekmiyor. Bill Clinton döneminde Bogotà’da büyükelçi olan Miles Frachette, “özel taşeronlar öldürüldüğünde, onların askeri güçlerimizin bir parçası olmadığı şeklinde basit bir açıklama yaparız” diye itiraf ediyordu.
2002 Ocak ayından 2003’e kadar Washington’da savunma ateşeliği yapmış emekli Kolombiya’lı General Néstor Ramîrez “ABD kamuoyu ölü hesaplarından çok etkileniyor”, diye doğruluyor. “20 Amerikan askeri burda ölürse, tepkiyi bir düşünün. Bu Kolombiya Planı’nın sonu olurdu.” Oysa 1998’den beri Kolombiya’da 20’den fazla özel askeri şirket elemanı öldü ve onların ölümlerinden hemen hemen hiç bahsedilmedi.