Neler Yapıldı?
Doğrusu IMF biraz temkinli bir memnuniyet belirtse de aslında AKP hükümeti efendilerinin emriyle son aylarda az iş yapmadı. Daha doğrusu AKP, IMF’ye sadık kalma konusunda eski hükümetlerin işbirlikçi geleneğini sürdürmekle kalmamış, bunun da ötesine geçerek direktiflerin uygulanması için mecliste sabahlamak dahil elinden gelen bütün çabayı göstermiştir.
* “Vergi Reformu” adı altında bütün vergileri ağırlaştırarak piyasaya kaynak sağlamayı amaçlayan önlemler, IMF’nin en çok “memnun” olduğu icraatlardan biridir. Üst üste getirilen ek vergilerden sonra, “kullanan ödesin” mantığıyla hazırlanıp yasalaştırılan bu tasarıyla büyük kentler tam bir vergi tuzağı haline getirilmiş, “piyasalar”a kaynak akıtmak için her boşluğa bir vergi yasası dikilmiştir. Eğitime katkı payı ve özel işlem vergisinin yüzde 60 zamlandırılarak halkın sırtından 2.5 katrilyonluk kaynak yaratılması da bu çerçevedeki “başarı”lardan biridir. Geçtiğimiz günlerde bir bölümü veto edilerek geri dönen bu yasaların (örneğin ek taşıt vergisi, vb.) derhal yeniden hazırlanıp çıkarılacağı belirtilmiştir.
* Bir ucu yavaş yavaş “özel emeklilik” uygulamasına dek gidecek olan ve nihai olarak emeklilikle ilgili sosyal kurumların tasfiyesini amaçlayan adımlardan ilki olan Bağ-Kur yasası da aynı günlerde çıkarılmıştır. Bağ-Kur’u bakanlığa bağlı olmaktan çıkararak Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı gibi yeni oluşturulan bir kuruma devredilmesi, yasanın en önemli bölümüdür.
* Geçen sayımızda değindiğimiz gibi GATT anlaşmasına bağlı olarak bütün sosyal alanları piyasaya açmayı hedefleyen “Kamu Reformu” paketi de bu dönemde hazırlanarak meclise sunulmaya hazır hale getirilmiştir. Devletin militarist yapısının korunarak, sağlık ve eğitim gibi bölümlerinin tasfiyesini hedefleyen bu yasa tasarısı neoliberal restorasyonun en önemli adımlarından biridir.
* Tarımdaki “tavizsiz yok etme” politikası da IMF direktörlerini memnun eden olgulardan bir başkasıdır. Başbakan Erdoğan’ın fındık üreticilerine söylediği “artık başınızın çaresine bakın” sözleriyle de altı çizilen bu politikaların en somut örneği, hükümetin mısır hasatının başlamasına kısa bir süre kala ABD, Arjantin ve Romanya’dan 650 bin ton mısır ithal etmesi ve üstelik ithal mısıra uygulanan yüzde 35’lik fonun da yüzde 20’ye kadar indirilmesidir. 2003 yılı için izin verilen toplam mısır ithali ise 1 milyon tondur ve böylece başlangıç fiyatı 300 bin lira olarak ilan edilen yerli mısır karşısında ithal ürünün 265 bin liraya satılması sağlanmış olmaktadır. Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin’in açıkladığı gibi, bu, Tarım Satış Kooperatifleri’nin Dünya Bankası denetimine verilmesiyle ilgilidir. Geçen yıl TARİŞ’in pamuğa yüksek fiyat verdiği için tehdit edildiğini hatırlatan Yetkin, bu yıl da fındık alımının yapılmamasının DB’nin talimatı olduğu söylemektedir.

Yeni Emirler... Yeni Taahhütler
5. Gözden Geçirme’nin IMF İcra Direktörleri tarafından onaylamasından sonra gelen IMF’nin yeni emirleri ve aldığı sözler ise restorasyonun kalan adımlarının tamamlanmasını içeriyor. Hükümet, 6. Gözden Geçirme çalışmalarının tamamlanması için IMF’ye gönderdiği niyet mektubunda, 2004 yılında yeni yatırım yapmayacağını açıklamıştır. Mektupta, gönüllü emekliliğin, yani işten atmaların süreceği, faiz dışı fazla hedefinin tutturulması için sıkı para politikalarına devam edileceği de yer almıştır.
* IMF’ye gönderilen 29 maddelik mektupta Türk Telekom’un özelleştirilmesi planının Ekim sonuna kadar Bakanlar Kurulu tarafından onaylanacağı duyurulmuştur.
* Mektupta, uygulanan politikalar sonucu 2002 yılında 36 bin 796 çalışanın işine son verildiği açıklanarak, gönüllü emeklilik uygulamasına devam edileceği kaydedilmiştir. KİT’lerdeki 9 bin 900 atıl istihdamın ocak ayı sonu ile haziran ayı sonu arasında ortadan kaldırılmasına ilişkin hedefin yaklaşık 2 bin 500 kadro ile kaçırıldığı belirtilen mektupta, gönüllü emeklilik yolu ile “atıl istihdamın” azaltılmasına devam edileceği sözü verilmekte, böylece daha binlerce kişinin fabrika kapılarına konulacağı şimdiden ilan edilmektedir. ABD’den alınacak 8.5 milyar doların ise, borçlanma için kullanılacağı bildirilmiştir.
* Cari, transfer ve yatırım harcamalarında 1.2 katrilyon lira kesinti yapılacak, tütün mamülleri ve alkollü içecek fiyatları 0.25 katrilyon lira getirecek şekilde arttırılacak, yüzde 6.5 faiz dışı fazla hedefinin tutturulmasına yönelik ilave tedbirler alınacaktır. Bunun pratik anlamı ise IMF’ye verilen sözler uğruna halkın cebinden daha trilyonların hortumlanacağıdır. Her gün halktan 206 trilyon 169.6 milyar lira vergi hortumlayan devlet, bu kaynağın her gün 193 trilyon 626.6 milyar lirasını borç aldığı faizcilere ödemeye devam edecek, bu şekilde devlete borç verenler, saat başı Hazine’den 8 trilyon 67.7 milyar lira, her dakika da 134.4 milyar lira faiz geliri kazanacaklardır.
* 2004 yılında harcama artışı sıkı bir şekilde sınırlandırılacak, bu amaçla 2004 yılı bütçe çağrısında, toplam faiz dışı harcamaların, yani borçlara değil de yatırımlara gidecek kaynağı artışı reel olarak sıfırda tutulacak ve yeni yatırım projeleri başlatılmayacaktır.
* Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Ekim ayı sonuna kadar yasalaşacaktır. Yeni bir düzenleyici kurul kanunu hazırlanacak ve yerel yönetimlere ilişkin işlevleri düzenleyen yeni kanunlar, yerel yönetimlerin bütçe sistemlerini daha etkin kılacak ve borçlanmalarına sıkı kontrol getirilecektir. Devlet işlevlerinin yeniden tanımlanması ve sosyal işlerle görevli bakanlıkların tasfiyesi bu plan içindedir.
* Bankalardaki devlet garantisi uygulaması, 5 Temmuz 2004 tarihine kadar yürürlükte kalacak ancak bu tarihten itibaren belirli bir limit dahilinde mevduat garantisi uygulamasına geçilecektir. Böylece, ancak büyüklerin dayanabileceği yeni bir bankacılık düzeni kurulmuş olacaktır.
* Halk Bankası’nın özelleştirilmesine ilişkin çalışma eylül ayı sonuna kadar tamamlanacak, Halk Bankası’nın 2003 yılı sonuna kadar, Ziraat Bankası da onun ardından 2004 yılı içerisinde satışa çıkarılacaktır. Vakıflar Bankası’nın özelleştirilmesi için ise Dünya Bankası ile birlikte yeni bir plan hazırlanacaktır.
* TEKEL ve TÜPRAŞ’ın satışı 2003 yılı sonuna kadar tamamlanacak, Türkiye Şeker Fabrikaları da 2004 yılının başlangıcında satışa çıkarılacaktır. Böylece İstanbul Sanayi Odası’nın 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasında 6 katrilyon 858.6 trilyon liralık üretimden satış ile birinci olan TÜPRAŞ ve sıralamada yüzlerce özel şirketi geride bırakarak en üstlerde yer alan TEKEL ve diğerleri haraç mezat satılacaktır.

Yeni Tarz ve İlişkinin Derinleşmesi
Yukarıdaki maddelere bakılırsa, IMF’yle yapılan “gözden geçirme” toplantılarının iki hafta gibi bir zaman alması ve giderek daha sık ve uzun toplantılara gerek duyulması, ilişkinin yeni boyutu açısından çok şaşırtıcı değildir. Çünkü bu kez kurulan yeni ilişki düzeni, sözgelimi 60’lı yıllardaki durumdan farklı olarak IMF’nin ekonomik ve politik alandaki bütün gelişmelere tamamen hakim olması ve bütün ayrıntıları belirlemesi esasına dayanmaktadır. Yani IMF artık, geçmişte olduğu gibi bir “istikrar programı” dayatıp onun genel gelişimini tehditler eşliğinde kontrol etmekle kalmamakta, her küçük ayrıntı ve tasarı üzerinde de titizlikle çalışmaktadır. Ekonomiyle ilgili birçok yasanın artık IMF heyeti ile birlikte hazırlandığı ya da doğrudan dikte edildiği, böylece parlamentonun basit bir noter durumuna indirildiği de bilinmeyen şey değildir.
O kadar ki, (yukarıdaki maddelerde görüldüğü gibi) artık IMF görüşmelerinde, ne kadar işçinin işten atılacağı, hangi toplu sözleşmelerde hangi oranlarda ücret zammı verileceği, hangi tarım ürününün ne kadar ekileceği, hangi bankaların tasfiye edilip hangilerinin korunacağı, vb. gibi yüzerce ayrıntı yer almakta ve bütün bu konularda verilen sözler, daha sonra yasa maddelerine ve yönetmeliklere dönüştürülmektedir. Dolayısıyla, aslında IMF’nin denetiminde gerçekleştirilen icraatlar, kamuoyunun bildiği yukarıdaki işlemlerden çok daha fazlasını kapsamakta ve Türkiye’deki ekmek fiyatının ne kadar olacağı bile doğrudan ya da dolaylı olarak bu toplantıların sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bakanlıklardan alınarak “Düzenleme Kurulları”na verilen bankacılık, enerji, tarım, vb. gibi bir dizi sektörden IMF kaynaklarına doğrudan bilgi akmakta, böylece IMF, herhangi bir banka ya da sanayi şirketinin mali portresinin, ödeme dengelerinin ne durumda olduğunu da bilmekte ve batırılacaklarla kurtarılacakların hesabını doğrudan yapabilmektedir. Hatta, çok ilginç bir örnekte görülebileceği gibi, IMF Türkiye’deki mahkeme kararlarını bile yakından izlemekte ve aykırı durumlara yönelik önlemler geliştirmektedir. En son olarak “Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi”’nin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi, IMF’de ciddi bir rahatsızlığa yol açmış ve 1.1 katrilyonluk bu kaynağın riske girmesine karşın IMF hemen o gün Hazine Müsteşarlığı’na “sarı alarm” olarak nitelenen “durumu gözden geçiririz” uyarısını göndermiştir.

IMF Zinciri Kırılabilir
Sonuç olarak bugünkü durum, Osmanlı Maliyesi’ne tamamen el konulması anlamına gelen Duyun-u Umumiye uygulamasından hiçbir biçimde farklı değildir, hatta birçok yönden şu andaki uygulama daha derin bir bağımlılık anlamına gelmektedir. Türkiye ekonomisinin bütün bilgileri ayrıntılarıyla ve eksiksiz olarak IMF masasına konulmakta; daha sonra ise yeni talimatların gelmesi beklenmektedir. Şüphesiz, yeni-sömürgeci işleyişin tek göstergesi IMF ile ilişkiler değildir; bu işleyiş, onlarca unsurun bileşiminden oluşan derin bir bağımlılığa denk düşmektedir. Ancak, Türkiye’nin yeni-sömürgeci tarih boyunca IMF ile kurduğu ilişki de hiçbir zaman bu derinlikte ve kapsamda olmamıştır.
Bu gerçek, tabii ki, Süleymaniye’de kontr-gerillacıların kafasına çuval geçirilince “ulusal onur”dan söz edenleri düşündürmelidir. Ve yine bu gerçek, söz konusu ilişkileri meşrulaştırmayı iş edinmiş olan neoliberal soytarılarla da aramızdaki mesafeyi yeniden belirlemelidir. “Serbest piyasa” ve “özgürlük” palavralarının gürültüsü arasında düpedüz sömürgeci olan bu ilişkiyi gizlemeye çalışanlar, “IMF’nin sıradan bir banka olduğu” yalanlarını yayanlar, mitinglerde sık sık AKP’ye yöneltilen “işbirlikçi” sıfatından “mahrum bırakılmamalı”, gerçek yüzleri açığa çıkarılmalıdır.
Özellikle bu sonuncu çevre tarafından halka empoze edilen “IMF’den kurtulmanın olanaksızlığı” fikri ise tamamen yalandır. Her şeyden önce devrimciler ve emekçiler, bu sorunu burjuva iktisatın sınırları içinde düşünmek zorunda değillerdir ve dolayısıyla “ama bizim de şu kadar borcumuz var” gibi bir cümle onlar için anlam ifade etmez. Türkiye işçi sınıfı ve emekçi halklarının kimseye tek kuruş borcu yoktur ve tam tersine halkın onurlu ve refah içindeki yaşantısı, IMF dahil bütün emperyalist kurum ve kuruluşlar bu coğrafyadan defedildikleri gün başlayacaktır. Emperyalizm ve işbirlikçi oligarşinin kamburundan kurtulmuş bir ülke, bütün kaynaklarını emekçilerin sağlık, eğitim ve refahına yöneltebilecek ve sosyalist bir Türkiye, artık emperyalistlerin maşası olma onursuzluğunun da sonu anlamına gelecektir.